Veelgestelde vragen

Margreet Kamman, Tienerschool Sneek

Ik zie ‘tussenjaren’ ontstaan zoals junior college voor hoogbegaafde jonge kinderen die cognitief klaar zijn op de basisschool maar sociaal emotioneel nog niet toe zijn aan het voortgezet onderwijs.

Dan zijn er de initiatieven die inspringen op de afstand van huis naar een vo-school en een groep 9 -10 aan de basisschool ‘vastplakken’. Verder zijn er initiatieven die zich echt richten op een specifieke leerbehoefte van kinderen; zoals nieuwsgierige doeners, zelfstandige denkers of beweeglijke tieners.

Aanvulling door Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege, Gorinchem
Daarnaast 10-14 onderwijs als een optimale voorbereiding op de bovenbouw. Een afgestemd programma waarin leerlingen vaardigheden kunnen ontwikkelen waarop in de bovenbouw een sterk beroep wordt gedaan.

Margreet Kamman, Tienerschool Sneek

Het instroommoment is heel divers: alleen starten in groep 7, starten in groep 7 én 8 of de mogelijkheid om in alle jaarlagen te starten.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

Er zijn verschillende typen 10-14scholen. Dat is duidelijk zichtbaar als je de officiële scholen van de scholen-pilot met elkaar vergelijkt. Scholen kunnen zich van elkaar onderscheiden in:

Omvang: fulltime onderwijsvoorziening voor een doelgroep of project van een dagdeel per week?
Organisatiestructuur: po-vo onder een bestuur of po-vo onder meerdere besturen.
Doelgroep: vmbo-basis t/m vwo of een beperkte doelgroep.
Locatie: op een plek binnen po, of vo of op meerdere locaties.
Instroom: groep 7,8 en 1 of beperkt: alleen in groep 7 of 8

Waarom zijn de initiatiefnemers van 10-14 initiatieven met 10-14 onderwijs gestart? We kunnen vier hoofdmotieven onderscheiden:

1. School- en niveaukeuze uitstellen: Initiatiefnemers benoemen dat het uitstellen van het keuzemoment zorgt voor meer tijd om de talenten van kinderen te ontwikkelen, zodat leerlingen verder kunnen doorgroeien.
   
2. Uitdaging en ondersteuning bieden voor specifieke doelgroepen: Een aantal initiatiefnemers is 10-14 onderwijs gestart om een bepaalde doelgroep te motiveren en ondersteunen. Dit geldt voor drie initiatieven met een specifieke doelgroep (Zuider gymnasiumbasisschool, Tienerschool Groningen, SOOOOL 10-14).
   
3. Doorgaande leerlijncreëren: 10-14 onderwijs is hiermee een middel voor initiatiefnemers om de overgang tussen po en vo meer geleidelijk te laten verlopen. Voor 10-15 Agora Groesbeek is de doorlopende leerlijn bijvoorbeeld een van de hoofddoelen van 10-14 onderwijs. Spring High en 10-15 Agora Groesbeek willen de doorgaande leerlijn verder doortrekken en willen ultiem een doorgaande leerlijn creëren van bijvoorbeeld 2-18 jaar.
   
4. Nieuw onderwijsconcept neerzetten: 10-14 onderwijs biedt veel initiatiefnemers een mogelijkheid om onderwijsvernieuwingen een plaats te geven. Veelgenoemde voorbeelden zijn leren op een minder traditionele manier, meer leerlinggestuurd leren, gepersonaliseerd leren en een focus op ‘leren leren’.
   

Bron: Een soepele overgang (eindrapport monitor 10-14 Onderwijs, Oberon, juli 2021

Margreet Kamman, Tienerschool Sneek

Een groep leerlingen heeft meer tijd nodig om tot een definitieve schoolkeuze te komen. Deze leerlingen hebben bijvoorbeeld een disharmonisch profiel , er zijn grote veranderingen in de gezinssituatie geweest (denk aan migratie of ziekenhuisopname), of hun ontwikkeling komt simpelweg later op gang (‘laatbloeiers’). Voor deze leerlingen is het heel zinvol het keuzemoment uit te stellen.

Aanvulling door Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege in Gorinchem
Leerlingen die al vroeg toe zijn aan aanbod van het voortgezet onderwijs. 10-14 opzetten om leerlingen in een en dezelfde onderwijsvormgeving en -omgeving te laten doorontwikkelen om hun potentieel waar te maken. Ook het bieden van opstroommogelijkheden binnen met name het vmbo, zie publicatie Onderwijsraad.

Margreet Kamman, Tienerschool Sneek

Een andere belangrijke reden is de aansluiting bij het tienerbrein. Wetenschappelijk gezien is er steeds meer bekend over hóe het brein van een 10 tot 14-jarige tot ontwikkeling komt. We willen ons onderwijs daarop aansluiten. Werken in domeinen en liefst vakoverstijgend, vormgeven aan betekenisvol onderwijs d.m.v. onderzoekend leren creëert eigenaarschap bij leerling én onderwijsprofessional.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

Bij ons kwam de aanzet van de bestuurstafel naar de werkvloer. Krimpgebied dwingt tot het zoeken van oplossingen om alle afdelingen en programma’s te kunnen blijven aanbieden. We kregen een heel open, blanco opdracht: bedenk iets voor samenwerking po-vo in de vorm van 10-14 onderwijs.
Wij hebben daar meteen een inhoudelijk onderwijsinnovatie aan gekoppeld en de kans gepakt om dromen om te zetten in daden.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Overstap van primair naar voortgezet onderwijs versoepelen met daarnaast een aanbod dat beter past bij de leerlingen die uiteindelijk havo/vwo gaan doen (meer uitdaging, meer flexibiliteit, meer verantwoordelijkheid).

Margreet Kamman, Tienerschool Sneek

Dit heeft vooral met visie te maken. Een initiatief vanuit krimp, concurrentie of zonder bestuurlijke commitment heeft op de lange duur minder slagingskans. Kijken naar je doelgroep en samen met betrokkenen een heldere visie formuleren geeft de beste start

Dorien Stals, SOOOOL Horst

• Ga uit van idealen, waar wil je naar toe met elkaar?
• Ga uit van eigen sterke punten van de betrokken organisaties.
• Schrijf samen je visie op onderwijs.
• Vraag je daarbij af wat de belangrijke waarden van het po zijn en wat de belangrijke waarden van het vo zijn.
• Ga kijken bij bestaande tienerscholen, je ziet snel wat past en wat niet.
• Gun jezelf de kans om onderweg te leren: Learning by doing

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege, Dordrecht

Kijk ook wat er in jouw regio nodig is aan onderwijsaanbod.

Lenie van Lieverloo, Lerend Netwerk 10-14

Om in de huidige context van onderwijs een 10-14 onderwijsontwikkeling op te pakken is geloof, lef, moed en vertrouwen nodig, evenals de wil om datgene voor de leerling te doen, dat past in zijn doorlopende ontwikkelproces. Dat vraagt een gedeelde urgentie en gemeenschappelijk perspectief bij krachtige po- en vo-partners in een (strategisch) regionaal verband.
Werving van het begeleidende team is cruciaal. Zij zijn de innovatieve, ondernemende onderwijskrachten met grote ambities.
En wat te denken van het werven van leerlingen voor 10-14 onderwijs? Die gaan dus weg van hun huidige reguliere school en dat is in tijden van krimp geen sinecure! Maar dat is een organisatieprobleem; gelukkig gaan we voor de best passende onderwijsvorm voor ieder kind. Een goede visie helpt daarbij. Ontwikkelen van 10-14 onderwijs kan alleen in een lerende stand. Dat doen 10-14 initiatieven ook door elkaar te versterken in de krachtenbundeling en kennisdeling van het Lerend Netwerk.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

De opdracht die het bestuur neerlegt bij het initiatief moet helder zijn. Bij meerdere besturen is afstemming cruciaal. Maak afspraken over bekostiging, investering, verdeelsleutel. Verder zijn alle verschillende administratiesystemen enorme beren op de weg.

Tenslotte: zorg dat er tijd is om goed onderwijs te ontwikkelen. Eis dit van de opdrachtgever en neem liefst tenminste één jaar de tijd voor onderzoek, ontwikkeling en werving.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

SOOOL werkt met een beperkte doelgroep vmbo b t/m zicht op havo. Leerlingen gaan instromen in regulier onderwijs. Leerlingen mogen bij ons de overstap naar vo maken op het moment dat ze eraan toe zijn. Velen kiezen voor een overstap ná de brugklas. Ze krijgen zo een zachte landing in het vo.
Op SOOOL krijgen leerlingen een aansluitprogramma gericht op ‘leren leren’ in het regulier onderwijs. Dit wordt verzorgd door het studeerlokaal, een inpandig zelfstandig huiswerkbegeleidings-instituut.

Wij willen onze vorm van po-onderwijs heel graag doortrekken naar 14 jaar en uiteindelijk naar 18. Is het noodzakelijk of wenselijk om met een bestaande vo-school in de wijk samen te werken? Of mag je ook je eigen vo-afdeling oprichten?

Antwoord

Om de doorgaande lijn po-vo te realiseren is het noodzakelijk om met het vo samen te werken. Zij hebben immers de licenties voor het geven van deze vorm van onderwijs. Een eigen vo-school oprichten is alleen mogelijk als binnen het vo in een RPO-regio overeenstemming is over zo’n nieuw initiatief. Hier vind je meer info: https://duo.nl/zakelijk/voortgezet-onderwijs/stichten-en-opheffen/regionaal-plan-onderwijsvoorzieningen.jsp

10-14 Onderwijs kent een grote veelvormigheid en het is ook onderwijs gericht op een diversiteit aan doelgroepen. De toelatingseisen voor de leerlingen van 10-14 Onderwijs zijn daarom niet eenduidig. Het is dus het beste als u informeert bij de desbetreffende school of organisatie. Daar wordt op maat bekeken wat het beste past.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

Ook als je werkt volgens het principe learning by doing toch nog heel veel:

• Duur van de samenwerking/samenwerkingsovereenkomst
• Administratie: waar staat de leerling ingeschreven en strookt alles met de AVG-wetgeving
• Locatie bepalen
• Schooltijden/lestijden
• Een “schoolgids” voor ouders
• Inzet van mensen, personele bezetting
• Inzet van geld
• Inzet van ICT
• Doelgroep bepalen

Aanvulling van Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege in Gorinchem

• Communicatieplan voor stakeholders: ouders, leerlingen en collega's
• Werving en selectie van leerlingen
• Lokaal en meubilair met eigen smoel
• Informeren/contact met inspectie, samenwerkingsverbanden
• Borging van aansluiting 10-14 op vervolgonderwijs
• Leernetwerk rond de relatief kleine 10-14 setting i.s.m. andere scholen (adviseren, inspireren)
• Waar mogelijk aansluiten op innovaties in de andere scholen van betrokken besturen (samen sterk, effectief innoveren, zichtbaarheid voor elkaar)
• Beleid ten aanzien van professionalisering van het team
• Beleid ten aanzien van opleiden in de school (studenten pabo en lerarenopleidingen, welke wensen, welke kansen).

Dorien Stals, SOOOOL Horst

Onderwijsontwikkeling binnen een 10-14 initiatief is zo veelomvattend dat bijna elke onderwijsontwikkeling in het vo eraan raakt. Soms lopen zaken dan parallel. Zoek die parallellen op.

Leraren in de Tweede Fase komen graag leren van 10-14 op het gebied van coaching en thematisch werken als ze daar ook mee bezig zijn.

Aanvulling van Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem
Betrek ook de bovenbouw van het primair onderwijs van de scholen van deelnemende besturen.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Expliciet ook de bovenbouw leraren meenemen in het onderwijskundig team. Laat ze ook actief meedoen, bijvoorbeeld door gastlessen over hun vakgebied te geven. Laat ze meedenken in de doorgaande lijnen. Zo creëer je draagvlak.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

Mogelijke activiteiten zijn:

• Inzet van beide directies en teamleiders van alle betrokken scholen
• Informatie verstrekken via intranet
• Kijkochtenden voor po- en vo-leraren organiseren
• Stages voor leraren van beide organisaties (scholingsbudget)
• Presentaties samen met oud-leerlingen op de basisscholen verzorgen om leerlingen te werven
• BLOGS met vooral veel beeldmateriaal voor op de website.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

Iedereen is bij ons in dienst gebleven bij de eigen moederorganisatie. Ja, mensen doen min of meer hetzelfde werken en krijgen daar een andere beloning voor. Maar dat is in de hele onderwijskolom zo.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Dit geldt ook voor onze school.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

We werken met drie organisaties samen: po (koepel 19 scholen)
vo brede scholengemeenschap vmbo bb t/m gymnasium en vmbo/mbo-school voor groen onderwijs. We hebben een fulltime onderwijsvoorziening in een deel van het gebouw met eigen ingang. De bemensing in alle geledingen bestaat steeds uit 3 personen of een veelvoud ervan.

Opdrachtgevers: 3 opdrachtgevers (college van bestuur van de 3 moederorganisaties)
Stuurgroep:5 leden: 3 directieleden, 1 teamleider SOOOOL 10-14, 1 directeur po belast met 10-14
Team SOOOOL10-14: 1 po (0,6) en 1 vo-leraar (0,6),
1 onderwijsassistente (0,6), een aantal vo-leraren die op inhuurbasis leerlingen ondersteunen in vakken: bewegen & sport, wiskunde, Duits, Frans en beroepsgericht: (techniek, zorg en welzijn, groen)
Aansturing: Dagdagelijks aangestuurd door teamleider vo (0,3) en directeur po (0,1)
Onderwijsontwikkeling:in voortraject 9 personen (3x3), nu 6 personen.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege, Dordrecht

Wij werken met twee besturen, 1 vanuit primair onderwijs en 1 voortgezet onderwijs.
Stuurgroep: directie van twee vo-locaties (mavo/havo en vwo) en locatie-directeur po, projectleider NOVA Tienercollege.
Team: 3 po-leraren, ca. 15 vo-leraren.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege, Dordrecht

Niet altijd. Sommige leerlingen volgen Latijn of verdiepend Engels. Dat doen ze op de vo-locaties. De rest van de groep is dan op de po-school (daar hebben we een eigen gedeelte voor ons 10-14 initiatief).

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege, Dordrecht

Onze standplaats is een po-school. Die staat op een paar minuten loopafstand van twee vo-locaties. In het eerste jaar wordt alleen kunst op het vo gevolgd, in de opvolgende jaren gaan de leerlingen steeds vaker naar het vo.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege, Dordrecht

Af en toe zijn er buitenschoolse activiteiten. Daarnaast gaan we met het Erasmus Junior College twee keer per jaar naar de universiteit en worden de colleges na 8 weken afgesloten in de bibliotheek of een bedrijf (passend bij de lessenreeks).

Er bestaat een basisformat die je op maat moet maken met de concrete samenwerkingscontext. Je kan het format opvragen viakwartiermakers@1014onderwijs.nl.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Dat lijkt er wel op. Je hoeft geen BRIN-nummer aan te vragen. Dus zolang je de zegen hebt van zowel een po- als een vo-bestuur, kun je aan de slag. Dit maakt 10-14 onderwijs in Nederland wel erg ondoorzichtig, zeker als je ook de kwaliteit wilt behouden van 10-14 onderwijs. Het is belangrijk om er voor te waken dat er niet vanuit werving wordt gedacht, maar uit het maken van onderwijs en dat er voldoende tijd is om een 10-14 school neer te zetten.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

Een brochure 'Ruimte in regels' van de onderwijsinspectie geeft aan wat er minimaal moet.

Om de doorgaande lijn PO-VO te realiseren is het noodzakelijk om met VO samen te werken. Zij hebben immers de licenties voor het geven van deze vorm van onderwijs.

Een eigen VO-school oprichten is alleen een mogelijkheid als binnen het VO in een RPO-regio overeenstemming is over zo’n nieuw initiatief.
Kijk voor meer relevante informatie op: https://duo.nl/zakelijk/voortgezet-onderwijs/stichten-en-opheffen/regionaal-plan-onderwijsvoorzieningen.jsp

Bij de 10-14 scholen hebben zowel de po-school als de vo-school waar de 10-14-scholen formeel onder vallen een MR. De 10-14-school hoeft geen eigen MR te hebben.

Katinka van der Laan, NOVA Dordrecht en Moniek Warmer, SLO

Leerdoelkaarten kunnen heel goed ingezet worden tijdens het werken binnen een creatief proces, mits de doelen zijn beschreven in leerlingentaal. Leerdoelkaarten zijn er voor leerlingen om helder te krijgen waar ze mee bezig zijn, aan welke vaardigheid ze werken zodat ze gericht aan de slag kunnen aan bijvoorbeeld attitude, werkhouding, inhouden van het vak. Daarnaast krijgen leerlingen meer inzicht in de bedoeling, criteria en leerinhouden van een opdracht of project, door voorafgaand doelen te beschrijven waaraan zij willen werken.
Met welk doel werk ik aan de opdracht, wat is de insteek? Het werken met leerdoelkaarten geeft daarnaast een mogelijkheid om zelfstandig aan de slag te gaan. Waar wil een leerling zelf aan werken? Uiteindelijk kun je als team de leerdoelkaarten van verschillende vakken en leergebieden inzetten richting thematisch werken om zo samenhang te creëren en leerdoelen te kunnen combineren. Waar zit een overlap, niet allen binnen het leergebied Kunst & Cultuur maar ook binnen het schoolbrede curriculum.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Kies voor thema’s die de inhouden van zoveel mogelijk vakken kunnen verbinden, bijvoorbeeld: leven, burgerschap, communicatie, krachten en duurzaamheid. Talen kunnen inhoudelijk meedoen bij deze thema´s, maar hebben daarnaast een eigen leerlijn.
Methodes kunnen als bron ondersteunen. Het gebruik van methodes is voor leerlingen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs weer herkenbaar.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

Een langere groeilijn, een zachte landing in het vo, ander onderwijs met een groter accent op vaardigheden en leren in samenhang.

Aanvulling van Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht
Meer uitdaging, leren op een andere manier.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Leerlingen en ouders: meer keuze, mogelijkheid om door te ontwikkelen tot 14 jaar.
School: optimale aansluiting onderwijs 10-14 jaar, impuls geven aan doorlopende leerlijn 0/4-18 jaar.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Leerlingen komen beter beslagen ten ijs, zij zijn zich bewust van hun vaardigheden en talenten. Ze zijn niet bang om naar het vervolg van de middelbare school te gaan.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

Er is veel open source materiaal dat op niveaugroepen is ingedeeld. Leerlingen hebben een niveau. Dat brengen ze in. Als leerlingen eigen onderzoeksvragen mogen maken dan is er verschil tussen een basis-leerling en een havo-leerling.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Maak ook gebruik van adaptieve leermiddelen. Op die manier heb je als leraar continu inzicht in beheersingsniveau en stel je jezelf in staat om optimaal te differentiëren.

Het antwoord op deze vraag wordt gegeven door SLO, op de website van SLO.

Het antwoord op deze vraag wordt gegeven door SLO, op de website van SLO.

Het antwoord op deze vraag wordt gegeven door SLO, op de website van SLO.

Het antwoord op deze vraag wordt gegeven door SLO, op de website van SLO.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

Bij SOOOL worden allerlei manieren gehanteerd:

• Kernvakken met instructies en digitale, adaptieve programma’s Snappet en NUMO.
• Veel samenwerken
• Thema-activiteiten in de vorm van excursies met een hoog doe-gehalte
• Eerst breed aanbod voor de hele groep en daarna verdiepen en verrijken op inschrijving
• Beroepsgerichte modules in dagdelen, eerst kennismaking en daarna op inschrijving
• Inspiratiesessies met experts van buiten de school
• Stages bij bedrijven in de omgeving ( ja, ook in groep 7 en 8)
• Woordweb rond thema’s
• Open source materiaal Wikiwijs
• Les in een klein groepje door een vo-leraar (Frans/wiskunde/nask)

Aansluiten bij een aantal vo-lessen bij een reguliere klas.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

• Engels vanaf groep 7 door een vo-leraar, vervolgens na een jaar mogelijk op een verdiepender niveau van een andere leraar richting Cambridge-certificaat
• Kunst vanaf groep 7 door een vo-leraar
• Kernvakken veelal digitaal en persoonsgebonden, ook de instructie is niet klassikaal
• Zaakvakken thematisch volgens onderzoekend leren
• Erasmus Junior College en in de toekomst Erasmus Science Programme (Wetenschapsknooppunt Zuid-Holland) volgens onderzoekend leren
• Vanaf groep 8 mogelijkheid om vo-vakken te volgen zoals Nederlands en wiskunde.
• Vanaf groep 8 of klas 1 meer vakken door vo-leraren, met name instructie, de uitvoering onder begeleiding van po-leraar)
• Kunst, muziek, LO en ICT hebben een belangrijke rol en komen het hele jaar minimaal 1.5 uur per week terug.

Pieter snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Het is voorwaardelijk om deze vraag goed en duidelijk met elkaar te bespreken. Een team heeft dezelfde taal nodig, zeker als eigenaarschap van leerlingen en participatie van ouders een grote rol spelen in het 10-14 onderwijs. Werk concreet uit waar coaching uit bestaat. Kies een helder model en beschrijf zichtbaar gedrag dat je verwacht als school. Borg dat het gebeurt door scholing en intervisie.
In TienerCollege Gorinchem werd gekozen om teamleden de leergang Pedagogisch tact van NIVOZ te laten volgen. De eerste lichting deed dat samen met leraren po/vo van de betrokken besturen.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

De leerling wordt meer gezien, krijgt ruimte en daarmee ook verantwoordelijkheid. Hierdoor ontstaat een mooie cirkel van leren. Ook de persoonlijk leergesprekken zijn een belangrijk onderdeel van het leren. Het aanspreken van de creativiteit van leerlingen in de verschillende projecten, kunst, muziek, lo en ICT, komt ook naar voren in andere leergebieden.

Dorien Stals, SOOOOL Horst

Geen methodes van uitgevers, maar zelf aan het stuur
Samenwerken met de omgeving.
Zie ook de BLOGS van SOOOOL10-14

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Methodes zo gebruiken dat ze bij jouw onderwijs passen en niet andersom.
Ruimte en vertrouwen geven aan leraren.
Zorg voor heldere doelen.
In gesprek blijven met leerlingen – wat verwachten ze van het onderwijs? Zij pionieren immers mee.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Om de aansluiting op vervolgonderwijs te ondersteunen is het mogelijk de leerlingen tussen 10-14 (maar in elk geval van 12-14) te laten werken met methodisch materiaal. Dat kan gebeuren binnen het 10-14 onderwijs maar ook door vakken/modules te volgen bij de (vermoedelijke) vervolgschool. Methodisch materiaal voor moderne vreemde talen of wiskunde kan goed worden geïntegreerd in projectmatig werken door wel methodes die vanaf klas 3 worden gebruikt binnen 10-14 onderwijs in te zetten, maar wel door aan te sluiten op de projecten en thema´s. Geef de leraren de ruimte om hierin eigen keuzes te maken.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Belangrijk is de leerlingen de vervolgschool te laten ervaren. Bied maatwerk en bespreek met leerling en ouders wat goed is. De ene leerling kan langer onderwijs volgen dan de andere. Voor alle leerlingen geldt dat ze tijd nodig hebben om te wennen aan grootte, sfeer/cultuur en het onderwijs van de school. Voor vmbo basis en kader is raadzaam intensiever en sterker inhoudelijker te oriënteren en mee te doen. Deelname aan onderwijs in de andere school ondersteunt de overgang op voorhand enorm. Belangrijk is binnen 10-14 onderwijs als mentor/coach in gesprek te gaan over de ervaring met/beleving van de leerling in de aankomende school en de leerling daarop te laten reflecteren.

Het antwoord op deze vraag wordt gegeven door SLO, op de website van SLO.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Evalueer en geef de leerling feedback op taak, proces en zelfregulatieniveau. Doe dit zowel schriftelijk als mondeling. Geef feedback per vak en bijvoorbeeld in een coachgesprek meer algemeen (helikopterview). Vraag leerlingen ook zelf te reflecteren en zelf feedforward te formuleren. Kies of maak voor een structurele, cyclische manier van feedback geven een werkwijzer voor leraren. Evalueer deze regelmatig en pas die waar nodig aan.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

In de persoonlijk leergesprekken is er veel aandacht voor reflectie en feedback. Ook in de portfolio’s en de gesprekken die daarbij gevoerd worden met ouders en leerlingen, komt dit duidelijk terug.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Veel 10-14 scholen programmeren taal- en reken/wiskundeaanbod in de ochtend. De middagen worden vaak besteed aan leergebieden-aanbod, thematisch onderwijs en onderzoeken/ontwerpen door de leerlingen. Het geeft leerlingen de mogelijkheid om na taal- en rekenleertaken oo

10-14-scholen werken met veel verschillende leerlingvolgsystemen. De meeste scholen werken met een leerlingvolgsysteem voor het volgen van de cognitieve ontwikkeling en sociaal-emotionele ontwikkeling. Een aantal werkt met een bestaand systeem, andere met een maatwerksysteem. Daarnaast werken veel scholen met portfolio’s. Keuze en toegang tot elkaars volgsystemen is afhankelijk van de manier waarop po en vo samenwerken en welke afspraken ze hierover hebben gemaakt.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Wij hebben een specifieke doelgroep (havo/vwo). Dat heeft als voordeel dat het aanbod en het tempo van een hoger niveau kunnen zijn. Onze leerlingen willen dat ook graag. Wel hebben we ook leerlingen die niet direct in aanmerking komen voor havo/vwo, maar wel doorgroeimogelijkheden hebben en die pakken ze aan.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Voor ons geldt:
Groep 7/8 - Groep 8/1
Schooljaar 20/21 ook een groep 1/2.

Allemaal geïndiceerd op uitstroom havo/vwo, maar met hier en daar wat aanpassingen naar boven of beneden (zolang we het maatwerkdiploma nog niet hebben…).

Pieter Snel, eerder werkzaam op het Tienercollege Gorinchem

Formuleer voor de 10-14 leraar zichtbaar gedrag en ondersteun middels intervisievormen, het leren van het team op de verwachtingen ten aanzien van verzorgen en begeleiden van het onderwijs. Bijvoorbeeld een 10-14 leraar:

• Stelt vragen over proces en inhoud
• Luistert naar leerlingen en laat hen zelf verwoorden
• Vraagt leerlingen om het doel van het leren van deze dag/dit moment
• Vraagt leerlingen naar hun eigen criteria en argumenten
• Reflecteert met leerlingen en ten aanzien van eigen handelen
• Vraagt actief feedback binnen het team
• Formuleert eigen leervragen
• Is congruent, practice what you preach
• Geeft feedback ten aanzien van taak, proces en zelfregulatie
• Geeft een rijke, maar beknopte instructies, goed afgestemd op beheersings/kennisniveau van de leerlingen van de (instructie)groep
• Zorgt voor een goede begeleide inoefening van kennis en vaardigheden
• Kan leerlingen ondersteunen bij vergroten van studievaardigheden
• Is altijd bereid om weer met een leerling door te gaan
• Biedt de veiligheid om fouten te maken.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Wij hebben een profiel (pdf, 157 kB) voor onze leraren opgesteld. Heel kort samengevat: flexibel, creatief, open voor ontwikkelen en onderzoeken, ruimte nemen en ruimte geven aan de leerlingen

Pieter Snel, eerder werkzaam op het Tienercollege Gorinchem

Belangrijk is om tot onderbouwde feedback te komen. Geef leerlingen daarom feed up, door verwachtingen uit te spreken. Betrek leerlingen actief bij het formuleren van de feed up. Vraag leerlingen bij een opdracht criteria te formuleren waaraan het eindproduct moet voldoen. Geef gedurende het werken aan een taak per fase feedback, aan de hand van de besproken feed up. Geef de leerlingen na afloop enkele criteria om bij eindproducten van anderen peerfeedback te geven.
Hier staat een voorbeeld voor bovenstaande feedback.

Het antwoord op deze vraag wordt gegeven door SLO, op de website van SLO.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Voordelen:

• Aansluiting op methodisch werken/zelfde methodes van vervolgonderwijs.
• Leren werken met methodische materialen.
• Methode geeft basis (bijvoorbeeld bij MVT en wiskunde) waar vanuit de leraar binnen thema´s kan samenwerken met andere leraren.

Nadelen:

• De structuur van methodes komt niet of nauwelijks overeen met de als school gekozen thema´s.
• Wisselen naar ander niveau vraagt andere boeken/materialen.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Voordelen:

• Er zijn steeds meer interessante en flexibele methodes, die echt ruimte bieden aan persoonlijke leerroutes én daarbij ook de leraar nog voldoende houvast bieden (denk aan de methodes van Blink voor zowel po als vo).
• Je hoeft niet zelf alles te maken.

Nadelen:

• Een methode doet niet altijd wat er wordt belooft.
• Of het past niet precies bij wat je wilt doen.
• Kan erg kostbaar zijn als je het niet ten volle benut.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Voorbeelden:

• Ster collecties
• actuele en verrijkende taken zoals Thiemo van Thieme Meulenhoff
• Schooltv beeldbank
• Andere tijden/Nieuwsuur in de klas.

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Als het gaat om zaken als LessonUp, Gynzy, Snappet enz… is de lijst waarschijnlijk te lang om op te sommen.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

De leernetwerken van Leerling 2020 en Formatief toetsen bieden goede, in praktijk gebrachte materialen. Rubrics moeten altijd aangepast worden naar de eigen schoolsituatie.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Methodetoetsen; Eigen toetsen; Cito volg toetsen po/vo

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Verschillende manieren: CITO/CITO-VAS, formatieve toetsen, beoordelingen met O/V/G, beoordelingen met cijfers. Uiteindelijk zullen deze leerlingen toch door moeten stromen en wij zijn van mening dat als je jarenlang alleen maar formatief toetst zonder de zekerheid dat de volgende leerjaren dat ook zo zal gaan, dat leerlingen niet goed mentaal voorbereid zijn op de hogere leerjaren.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Zorg in de eerste plaats voor een concreet (ook voor de vervolgscholen inzichtelijk) portfolio waaruit blijkt dat de kerndoelen op de vakken zijn aangeboden en op welk niveau kennis en vaardigheden beheerst.
Zorg dat de leerling en de ouders ook goed inzicht hebben in leren en ontwikkelen m.b.v. het portfolio.
Onderscheid een ontwikkelportfolio waarin ontwikkelpunten worden geformuleerd en een examen- of toetsportfolio waarin beheersing van de kerndoelen en uitwerkingen daarvan is vermeld.
Gebruik cito vas (vo) als instrument om hiaten vast te stellen (objectieve toetsing van aanbod en beheersingsniveau, niet als toetsing en determinatie richting leerling).

Joana Oliveira, NOVA Tienercollege Dordrecht

Wij hebben gekozen voor itslearning, omdat alle leerlingen én leraren daar in gezet konden worden. Voor alle dagelijkse zaken als planning, huiswerk, bronnen, notities van gesprekken gebruiken we itslearning. Voor de verplichte en administratieve zaken gebruiken we Parnasys (po) en Magister (vo).

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Stimuleer systematisch formatief werken in de 10-14 school. Doe dat vanuit gezamenlijke afspraken. Toets summatief op een aantal overeengekomen onderdelen en momenten. Bijvoorbeeld periodiek leesvaardigheid.

Pieter Snel, eerder werkzaam op het TienerCollege Gorinchem

Toon beheersingsniveau mede aan met enkele toetsen van en in afstemming met het vervolgonderwijs.

Beginnende scholen kunnen mogelijk niet alle bevoegdheden overleggen als leerlingen geen les in bepaalde vakken krijgen. In het plan dat hoort bij de aanvraag moet wel worden opgenomen hoe hier in de toekomst, zodra leerlingen wel deze vakken krijgen, mee om wordt gegaan.

Leercoaches kunnen ingezet worden onder de verantwoordelijkheid van een bevoegde leraar, en zodoende als onderdeel van het team – zij het zonder eigenstandige verantwoordelijkheid. Overige bevoegde leraren moeten dus op enigerlei wijze betrokken zijn.

Scholen zijn niet in overtreding wanneer ze besluiten niet mee te doen aan het experiment, als ze de ‘gewone’ geldende regels voor bevoegdheden volgen. Alleen deelnemers van het experiment teambevoegdheid kunnen hiervan afwijken.

Als coaches een bevoegdheid in het po of vo hebben is het makkelijker om deel te nemen aan de pilot. Het is hierbij belangrijk dat het 10-14-initiatief samen beschikken over de bevoegdheden voor het po en voor alle vakken die gegeven worden in het vo (uitzondering hierop is gym).

Leercoaches kunnen ingezet worden onder de verantwoordelijkheid van een bevoegde leraar, en zodoende als onderdeel van het team – zij het zonder eigenstandige verantwoordelijkheid. Overige bevoegde leraren moeten dus op enigerlei wijze betrokken zijn.

Verder zijn art. 3 van de WPO en art. 33 derde lid van de WVO van toepassing op de teambevoegdheid: d.w.z. dat iemand maximaal 1 jaar onbevoegd les mag geven. Die periode mag met twee keer met twee jaar verlengd worden, maar dan moet de betrokkene wel een passende opleiding gaan volgen. De personen die volgens deze bepaling worden ingezet, zijn wél zelf verantwoordelijk en kunnen dus bij wijze van spreken ‘de bevoegde leraar Nederlands’ zijn – die dan nog niet bevoegd is. Wel moet hier goed op gelet worden hoe de kwaliteit gewaarborgd wordt.

Elk initiatief komt natuurlijk voort uit een bestaande school en het kan dus dat vanuit daar bevoegde leraren betrokken zijn, die deel uitmaken van het team. Een initiatief kan dus beginnend zijn, maar met een teambevoegdheid wordt er vanuit gegeaan dat de basis hiervoor wel in huis is binnen het initiatief en dat de inzetbaarheid breder kan dan buiten het individuele bekwaamheidsgebied.