Is dit het moment voor meer hybride 10-14-onderwijs?

De verbinding opzoeken

De jongste helft van de zestig leerlingen van het 10-15 Agora Groesbeek, in de leeftijd 10 en 11 jaar, mocht 11 mei weer naar school. Locatieleider Arianne Nas van het Montessori College, dat samen met de Stichting Primair Onderwijs Groesbeek 10-15 Agora organiseert: “We hebben ontzettend veel zin om weer te beginnen. De ruimte is zo ingericht dat de leerlingen en coaches voldoende afstand van elkaar kunnen houden en er zijn duidelijke looproutes aangegeven. De leerlingen komen halve dagen. Een belangrijk aandachtspunt de komende tijd is socialiseren, het met elkaar omgaan zodat er weer verbinding is. Hierbij maken we gebruik van de extra aandacht die de coaches kunnen geven, in levende lijve. Ook een-op-een is dat goed mogelijk, want we hebben voldoende ruimte nu de andere kinderen er niet zijn.”

Negen leerlingen blijven thuis

Projectleider Joana Oliveira en haar docententeam van het NOVA Tienercollege vonden het praktisch inrichten van het onderwijs vanaf 11 mei best lastig. “We hebben groep 7-, groep 8- en eerste klasleerlingen, alleen die groepen zijn gemêleerd opgebouwd. In groep 7/8 zitten 22 leerlingen, groep 8/1 bestaat uit 20 leerlingen.

Van de in totaal 42 leerlingen, zitten er officieel negen in de eerste klas. Het voelde in eerste instantie helemaal niet goed om hen niet mee te nemen in de opstart, want ze horen er toch bij. Na intern beraad hebben we besloten de strikte scheiding tussen onder- en bovenbouw aan te houden. Het is namelijk het meest overzichtelijk voor iedereen en we houden ons hiermee aan de gestelde richtlijnen. Dus onze negen leerlingen uit de eerste klas blijven het afstandsonderwijs volgen. Groep 7/8-leerlingen komen hele dagen om de dag. Vanwege de online instructielessen bij groep 8/1, komt het groep 8-deel elke dag halve dagen. Zo kunnen ze ’s ochtends in alle rust online instructielessen volgen en ‘s middags met elkaar in de groep zijn.”

Een leeg tussenlokaal biedt extra ruimte

Het lokaal van groep 8/1 wordt normaal door 20 kinderen gebruikt, nu is er voldoende ruimte voor iets minder dan de helft. Joana: “En al hoeven ze volgens de regels niet per se die 1,5 meter afstand te houden, wij gaan ze er, gezien hun leeftijd, al wel vast aan laten wennen. We gebruiken een tussenlokaal dat nu leeg staat om de groep 7-leerlingen uit groep7/8 in tweeën te delen. Door de tussendeur open te houden kan de docent toch overzicht houden over de hele groep.”

Dilemma NOVA Tienercollege

Joana: “Wat verwachten we van elkaar voor het volgende jaar? Ik wil niet spreken over leerachterstanden, want heel de wereld heeft hiermee te maken. Maar je moet wel een nieuw beginpunt bepalen, zonder dat we ze lukraak zoveel mogelijk ‘gemiste’ leerstof willen geven. Als we in iets rustiger vaarwater zitten gaan we dit allemaal met elkaar evalueren, zeker ook met de leerlingen.” Joana weet wat haar te doen staat. “We willen het onderwijs zo inrichten dat het nog steeds past binnen onze onderwijsvisie, rekening houdend dat je niet alle dagen alle leerlingen binnen hebt. Wij zijn een school die juist veel verrijking en uitdaging biedt, dat willen we behouden binnen die nieuwe kaders.”

Uitdaging 10-15 Agora

Eénrichtingsverkeer op het 10-15 Agora Groesbeek

Door de omstandigheden ziet Arianne de voorbereiding voor volgend jaar minder goed lopen. “We breiden uit met 30 leerlingen en die zou je willen laten rondkijken. Ook kun je nieuwe collega’s geen mogelijkheid bieden om een dagje mee te komen draaien. Hoe we dat gaan organiseren, weet ik nog niet.”

Ook Arianne vindt dat er extreem veel aandacht gaat naar procedures en maatregelen. “Een aantal coaches heeft bewust gekozen voor een deel van de groep, een deel van de tijd, op school te zijn. Zij manoeuvreren zich binnen de richtlijnen en bespreken dagelijks met elkaar hoe zij dat vormgeven.”

Kinderen zijn flexibel en creatief

Het valt Arianne op hoe goed de kinderen de situatie oppakken. “Inspiratie opdoen, mogelijkheden ontdekken en je flexibel en creatief kunnen bewegen in een tijd waarin dat nodig is. Kinderen zijn daar heel goed in. En al was thuiswerken in het begin best leuk, nu zijn ze over het algemeen blij weer op school te zijn met de andere kinderen en de coaches.” Leerling Ben zei de eerste dag tegen zijn coach: “Die anderhalve meter? Die hou jij echt niet lang vol hoor! Ik wil je nu eigenlijk al een knuffel geven.” Joana liet zich verrassen door een leerling die van een schrijfopdracht een heel onderzoek maakte over pandemieën. “Het hoefde helemaal niet zo uitgebreid, maar de leerling vond het leuk om te doen.” Om erachter te komen wat de kinderen bezighield tijdens de lockdown, stuurde het NOVA Tienercollege ze een vragenlijst. Joana: “Niet alleen over de opdrachten maar ook specifiek over hun gevoelens.” Ook ging er een vragenlijst naar de ouders om te inventariseren hoe het met hen en met hun kinderen ging in deze situatie.

Hoe nu verder?

De scholen beraden zich op de periode na 1 juni. Arianne: “Eerst maar even kijken hoe het gaat. Waarschijnlijk komen er wel weer gemixte groepen met de bovenbouw die dan om de dag op school zijn.” En wat betreft volgend schooljaar? Joana: “Ik verneem veel berichten in de media en van collega's uit de onderwijswereld dat we volgend schooljaar ook niet teruggaan naar de oude situatie.

Misschien is dit wel het moment voor meer hybride onderwijs. Ik zie die roep wel komen. Het blijkt ook eigenlijk dat we heel veel wel kunnen doen op afstand. Ik zie het zomaar voor me dat het normaal wordt dat je niet alle leerlingen alle dagen op school hebt. Dat de gemiddelde eersteklasser drie dagen naar school komt en dat hij de andere twee dagen les op afstand volgt. Ik denk zeker dat in de bovenbouw van de meeste basisscholen, maar zeker ook in de bovenbouw bij 10-14-scholen dat ook prima te doen is.”

Voortrekkersrol

Joana: “Het is wellicht een beetje generalistisch, maar 10-14-scholen zijn al meer ingesteld op hybride werkvormen. Ook hun onderwijsvisies zijn over het algemeen vooruitstrevend, zoekend in de ontwikkeling, in de differentiatie en gericht op de persoonlijke route van de leerling. Vanuit onze onderwijskundige visie bij Het NOVA Tienercollege houden we al rekening met verschillen tussen leerlingen. We vragen ons af: ‘Past dit onderwijs bij deze leerling?’ en: ‘Hoe kan ik hem het beste begeleiden?’ Je kunt online instructiemomenten met fysieke lessen afwisselen. En er is persoonlijke online begeleiding voor leerlingen mogelijk. Ik zou pleiten voor 25 minuten online instructie voor de groep. Waar 25 minuten bij komt om kleinere groepjes leerlingen, of individueel, extra begeleiding te geven. Omdat de 10-14 -scholen al heel flexibel en creatief moeten zijn in organisatie en uitvoering, denk ik dat zij de voortrekkers kunnen zijn van deze nieuwe vorm van onderwijs.”

Downloads van NOVA Tienercollege

• Vragenlijst voor ouders om te inventariseren hoe het met de leerlingen gaat
• Vragenlijst voor leerlingen over hoe het leren op afstand gaat

De twee 10-14-scholen

10-15 Agora Groesbeek is een initiatief van het Montessori College en de Stichting Primair Onderwijs Groesbeek (SPOG). Het onderwijs gaat niet uit van bestaande kaders maar vanuit anders denken. Schoolvakken zijn vervangen door onderzoek naar de wereld. Leraren begeleiden de leerlingen bij hun eigen leerroute en heten daarom coaches. 10-15 Agora is gekoppeld aan de vmbo-locatie van het Montessori College in Groesbeek.

Het NOVA Tienercollege in Dordrecht is opgezet door de stichting Openbaar Primair Onderwijs in Dordrecht en het Stedelijk Dalton Lyceum. NOVA staat voor: Nieuwsgierig, Onderzoekend, Verantwoordelijk en Ambitieus. Ze vormen de pijlers van het onderwijsconcept. Kernvakken op eigen niveau, flexibele schooltijden en veel persoonlijke aandacht zijn eveneens belangrijke uitgangspunten bij dit onderwijs. De lessen vinden zowel in de John F. Kennedyschool voor openbaar basisonderwijs als in het Stedelijk Dalton Lyceum in Dordrecht plaats.

De lijn die OCW volgt voor alle scholen is:
- Leerlingen op 10-14-scholen zijn altijd, afhankelijk van hun leeftijd, ingeschreven op een po-school of een vo-school.
- De leerlingen die ingeschreven staan op een po-school mogen weer deels naar school.
- Vanaf juni mogen ook de vo-leerlingen weer naar school.
- Vo-leraren kunnen aan po-leerlingen lesgeven als ze dat normaal ook al deden.

Aanleiding van dit artikel

Nadat was aangegeven dat de basischolen weer zouden starten, stuurde het Lerend Netwerk 10-14 onderwijs een vragenlijst aan de pilotscholen om te inventariseren hoe de 10-14-scholen de situatie zouden aanpakken. Vanuit die inventarisatie zijn deze twee scholen gevraagd om hun ervaringen te delen in dit artikel. De reacties op de vragenlijst waren steeds door alle geadresseerden te lezen, waardoor een uitwisseling aan standpunten en ideeën ontstond. Joana: “Wij waren erg benieuwd naar de aanpak van de andere 10-14-scholen. Je bent soms zelf zo erg het wiel aan het uitvinden terwijl anderen dezelfde uitdagingen hebben. Ik heb er veel aan gehad om hierover te kunnen lezen. Ook heb ik een paar keer een andere school tips gegeven. Zo kunnen we elkaar een beetje ondersteunen bij de overwegingen die je maakt.”