Terugblik Inspiratiesessie met Trudie Schils

Na een kort welkom door de ontvangende bestuurder Muriëlle van der Voort van NUOVO verzorgde prof. dr. Trudie Schils een inspirerende presentatie over haar visie op onderwijsvernieuwing en de rol van monitoring daarin. Trudie is hoogleraar onderwijseconomie, raadslid van de Onderwijsraad en wetenschappelijk directeur van de Onderwijsmonitor Limburg.

Twee basisvragen

Waarom gebeurt het nog vaak dat goedbedoelde vernieuwingsprojecten in het onderwijs stranden? We hebben immers veel verandermodellen waar we gebruik van kunnen maken. In ieder geval schort het vaak aan een goed antwoord op twee basisvragen die je vooraf moet stellen. Allereerst: waarom? Ofwel, wat is de verandernoodzaak (vanuit een probleem óf juist een sterke ambitie)? Vervolgens: wat is het doel, de gedroomde uitkomst van de vernieuwing waar we naartoe willen werken?

Vertragen aan de voorkant = versnellen aan de achterkant

Onderwijsvernieuwing is geen lineair en planbaar proces, maar leent zich bij uitstek voor een iteratieve werkwijze als design thinking. Een aanpak die voorkomt dat je te snel op zoek gaat naar een antwoord, maar juist veel ruimte neemt voor onderzoek aan de voorkant. Neem de tijd en voorkom de reflex om te snel in oplossingen te denken. Vertragen aan de voorkant is versnellen aan de achterkant en meer kans op een passende aanpak.

Gebruik van data

Als onderwijseconoom pleit Trudie voor het gebruik van data bij dat eerste onderzoek. Beschikbare data vanuit de school zelf, maar zeker ook vanuit wetenschap. Stel jezelf de vraag wat deze data wel én niet vertellen en durf je doelen bij te stellen op basis van voortschrijdend inzicht. Het werkelijke probleem of veranderdoel kan wel eens heel ergens anders zitten dan waar je het aanvankelijk zoekt. Data, en dialoog over de bevindingen, zijn fundamenteel om dat boven tafel te krijgen.

Casus: Onderwijsmonitor Limburg

Als casus vertelt Trudie over de Onderwijsmonitor Limburg. Dit is een langlopend samenwerkingsproject met scholen in het po en vo. Hierin wordt de ontwikkeling gevolgd van kinderen in Limburg en dus ook van leerlingen van SOOOL 10-14 in Horst. Deze data geven een hoopvol beeld over de meta vaardigheden van leerlingen die 10-14 onderwijs volgen, zoals kritisch denken en volharding. De data laten zien dat 10-14 onderwijs een positief effect heeft op deze vaardigheden ten opzichte van leerlingen op reguliere scholen.

Er bestaat dus hoopvol onderzoek over het effect van 10-14 onderwijs. Nieuwe onderzoeksvoorstellen zijn inmiddels ingediend bij de NRO regeling Doorstroom in een kansrijk stelsel. Bij ten minste drie voorstellen zijn scholen vanuit ons netwerk betrokken.

Discussie: ‘common ground’

Naar aanleiding van deze presentatie volgde een discussie over welk veranderdoel aan de basis ligt van ons 10-14 netwerk. Onder meer de drempelloze overgang van po naar vo, het ontwikkelen van vaardigheden en onderwijs dat recht doet aan het gedachtegoed van Biesta. Het bieden van een basis voor ‘mens worden’ in een tijd dat segregatie op de loer ligt.

Waar werken we dan naar toe? Een mooi doel zou zijn als we het over vijf jaar niet meer hebben over 10-14 onderwijs, maar over verschillende leermogelijkheden met aanbod voor kinderen van 0-18 binnen een systeem dat op geen enkele manier belemmeringen opwerpt.

Om hier een goed vervolg aan te geven is het belangrijk goed in beeld te brengen waar we nu staan. Welke data kunnen wij in ons netwerk ophalen en wat zeggen die ons? Dan kunnen we van daaruit kijken wat onze ‘common ground’ is en een brede dialoog starten over de manier waarop we het onderwijs in Nederland organiseren.